بررسی غلظت و ارزیابی خطر (risk assessment) فلزات سنگین ناشی از مصرف محصولات کشاورزی در مزارع مختلف شهرستان دیر، بوشهر

زمینه: تجمع فلزات سنگین و افزایش غلظت آنها و رسیدن به محدوده خطر می تواند از طریق ورود به زنجیره غذایی انسان، سلامتی او را مورد تهدید قرار دهد. بنابراین پایش مداوم غلظت آلاینده ها در محضولات کشاورزی از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. لذا این مطالعه با هدف بررسی غلظت فلزات سنگین و ارزیابی خطر ناشی از آنها در محصولات کشاورزی در مزارع با دو نوع آبیاری در شهرستان دیر، که یکی از شهرستان های استان بوشهر می باشد، انجام گرفت. مواد و روش ها: نمونه های محصولات کشاورزی در سه دسته سبزیجات برگی (کاهو، کلم و اسفناج)، غده ای (پیاز و سیب زمینی) و میوه ای (فلفل سبز و گوجه) از مزارع شهرستان دیر با دو نوع آبیاری آب های زیرزمینی و آب رودخانه آلوده به پساب برداشت شدند. مجموعاً 320 نمونه بعد از مراحل هضم اسیدی و استخراج فلزات سنگین از نمونه ها، با استفاده از (icp-oes -spectrum arcos) مورد آنالیز قرار گرفتند. نتایج به دست آمده توسط معادلات و نرم افزارهای آماری مختلف مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان دادند که غلظت روی، منگنز، مس، کروم، کادمیوم و سرب به ترتیب 75/68 (71/47)، 62/277 (12/196)، 68/32 (31/18)، 19/42 (09/17)، 76/1 (87/0) و 04/12(83/5) میلی گرم بر کیلوگرم به ترتیب در مزارع آبیاری شده با آب رودخانه (مزارع آبیاری شده با آب زیرزمینی) می باشد. غلظت فلزات سنگین در خاک مزارعی که با آب رودخانه آبیاری می شدند به طور چشمگیری بالاتر از آب زیرزمینی مشاهده گردید (05/0>p)، نتایج همچنین نشان دادند که در مزارع آبیاری شده با آب زیرزمینی بالاترین میزان ضریب خطر هدف (thq) در اسفناج بوده است که مقدار 1150/0 برای روی، 2846/1 برای کادمیوم، 2030/0 برای مس و 9141/1 برای سرب گزارش شد. نتیجه گیری: یافته های این مطالعه نشان دادند که میزان آلودگی به فلزات سنگین در خاک و محصولات کشاورزی آبیاری شده با آب آلوده به پساب شهری و صنعتی بالاتر از مقداری بود که با آب زیرزمینی آبیاری می شدند. همچنین نتایج نشان دادند که میزان خطر برای سلامتی مصرف کنندگان در محصولات مزارعی که با آب آلوده به پساب شهری و صنعتی بالاتر از مقداری بود که با آب زیرزمینی آبیاری می شدند. محققین این مطالعه پیشنهاد دارند که به صورت جدی از ورود پساب های شهری و صنعتی به آب آبیاری محصولات کشاورزی جلوگیری به عمل آید.